Obwodowy układ nerwowy składa się z nerwów rdzeniowych i czaszkowych. Pełni funkcję pośredniczącą między narządami a ośrodkowym układem nerwowym. Nerwy obwodowe służą do przekazywania komunikatów o czuciu i ruchu.
Budowa i funkcje obwodowego układu nerwowego
Na strukturę obwodowego układu nerwowego składa się 31 par nerwów rdzeniowych i 12 par nerwów czaszkowych. Ich jądra znajdują się w pniu mózgu. Każdy nerw pełni inną rolę, a obwodowy układ nerwowy ma wiele funkcji. Najważniejszą z nich jest odbieranie doznań czuciowych, a następnie przewodzenie pobudzeń do narządów wykonawczych, czyli mięśni.
Nerwy czaszkowe
Nerwy czaszkowe występują w 12 parach. Biegną od mózgowia do mięśni twarzy i narządów zmysłów. Niektóre z nich pełnią funkcje czuciowe i są odpowiedzialne za unerwienie narządów i tkanki w obrębie głowy oraz szyi. Inne odgrywają rolę w pracy mięśni i czynnościach ruchowych. Konkretne nerwy czaszkowe przeważnie biorą swoją nazwę od zaopatrywanych przez nie poszczególnych części ciała. Nerwy czaszkowe to: nerw węchowy, wzrokowy, okoruchowy, bloczkowy, trójdzielny, odwodzący, twarzowy, przedsionkowo-ślimakowy, językowo-gardłowy, błędny i dodatkowy.
Nerwy rdzeniowe
Nerwy rdzeniowe składają się z 31 par odchodzących od rdzenia kręgowego, które opuszczają ośrodkowy układ nerwowy przez międzykręgowe otwory. Ich ułożenie jest symetryczne, a poszczególne nerwy biegną do szyi, tułowia oraz górnych i dolnych kończyn. Pień nerwu jest zbudowany z korzenia przedniego i tylnego. Na nerwy rdzeniowe składają się włókna czuciowe, ruchowe i autonomiczne. Pojedynczy nerw dzieli się na mniejsze odgałęzienia – gałęzie grzbietowe służą do zaopatrywania tylnej strony ciała, a brzuszne odpowiednio do przedniej i bocznej powierzchni ciała. Podział nerwów rdzeniowych jest zgodny ze schematem budowy kręgosłupa. Dzieli się je na: nerwy szyjne (8 par), piersiowe (12 par), lędźwiowe (5 par) i krzyżowe (6 par).
Schorzenia obwodowego układu nerwowego
Nerwy składające się na obwodowy układ nerwowy mogą ulegać uszkodzeniom, np. w wyniku urazu, ucisku lub niedokrwienia. Dochodzi wtedy do neuropatii, czyli zapalenia nerwów obwodowych. Uszkodzenie jednego nerwu nazywane jest mononeuropatią, a kilku – polineuropatią. Nawet najmniejsze uszkodzenie nerwu może powodować ból, drętwienie, mrowienie czy zaburzenia ruchowe. Miejsce występowania dolegliwości uzależnione jest od tego, gdzie znajduje się uszkodzony nerw. W wyniku neuropatii chore nerwy zaczynają stopniowo zanikać. Możliwym schorzeniem jest także nowotwór obwodowego układu nerwowego, czyli nerwiak. Występuje on jednak stosunkowo rzadko i w większości przypadków nie jest złośliwy.
