Zapalenie ucha środkowego należy do typowo dziecięcych chorób, objawiających się silnym bólem. Zwykle jest poprzedzone wirusową infekcją górnych dróg oddechowych. Wyróżniamy dwa typy zapalania ucha – zapalenie ucha zewnętrznego, tzw. ucho pływaka (otitis externa) oraz zapalenie ucha środkowego (otitis media), które omówione zostało poniżej.
Objawy i przebieg choroby
Zapalenie ucha środkowego rozwija się w wyniku infekcji wirusowej lub bakteryjnej, jest wywołany przez stan zapalny będący efektem zablokowania kanalików, znajdujących się w uszach, śluzem i płynem. Wirusy i bakterie z nosa lub gardła przedostają się przez trąbkę słuchową do błony bębenkowej i dalej do wnętrza ucha. Zapalenie rozwija się szczególnie u małych dzieci i niemowląt, szczególnie u tych, które często ciągną i klepią swoje uszy. Około 40% zachorowań ma związek z infekcjami bakteryjnymi, pozostałe rozwijają się w efekcie chorób wirusowych.
Zapalenie objawia się głównie silnym, pulsującym bólem, któremu może towarzyszyć także wysoka gorączka, problemy ze słuchem, nudności i wymioty. Do objawów należą także ucisk lub uczucie pełności oraz ropne wycieki z ucha.
Możemy wyróżnić cztery typy zapalenia ucha środkowego: ostre zapalenie ucha środkowego, nawracające ostre zapalenie ucha środkowego, wysiękowe zapalenie ucha środkowego oraz przewlekłe wysiękowe zapalenie ucha środkowego. Ostre zapalenie ucha środkowego rozwija się gwałtownie. Objawia się opuchlizną i zaczerwienieniem tylnej części ucha i okolicy błony bębenkowej. Nagromadzenie się płynu lub śluzu wywołuje dodatkowo ból, gorączkę oraz częściową lub całkowitą utratę słuchu. Nawracającym ostrym zapaleniem ucha środkowego nazywamy powtarzające się infekcje ucha środkowego.
Wysiękowemu zapaleniu ucha środkowego nie towarzyszą objawy ostrego zapalenia, charakteryzuje się głównie obecnością płynu w uchu środkowym. Ma miejsce wtedy, gdy pomimo ustąpienia innych objawów, w uchu środkowym wciąż zbiera się płyn i śluz. W konsekwencji chory ma ograniczoną zdolność słyszenia, a nagromadzony płyn wywołuje dyskomfort i uczucie pełnego ucha. Ten typ zapalania na ogół ustępuje samoistnie. O przewlekłym charakterze choroby mówi się gdy trwa więcej niż trzy miesiące.
Powikłania i konsekwencje
Nawracające zapalenie ucha środkowego może mieć poważne konsekwencje zdrowotne nawet po wielu latach, jednym z powikłań jest powstanie tkanki bliznowatej na błonie bębenkowej, co może powodować problemy ze słuchem i w ostateczności nawet przerwanie błony bębenkowej. Także uszkodzenie i zdeformowanie kosteczek słuchowych może skutkować ubytkiem słuchu.
Do innych powikłań należą perlaki, czyli złogi tłuszczu, które występują w towarzystwie zaschniętej ropy i populacji bakterii. Leczenie polega na wycięciu chorobowo zmienionych tkanek w znieczuleniu ogólnym. Taki zabieg wiąże się jednak z ryzykiem zakażenia rany czy z uszkodzeniem przewodu słuchowego. Do skutków powikłań należy nieodwracalna utrata słuchu, zawroty głowy lub zaburzenia równowagi wywołane uszkodzeniem błędnika.
